Günümüzde üretilen içkilerin hükmü nedir?

Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) farklı rivayetlerle ve muhtelif senetlerle gelen pekçok sahih hadislerinde şüpheye mahal bırakmayacak şekilde her sarhoşluk veren içkinin haram olduğunu ifade etmiştir. Kur’ân-ı Kerim’de katî olarak haram kılınan hamr, lügatte sarhoş edici hâle gelmiş çiğ üzüm suyu mânâsına gelse de, Peygamber Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) her sarhoş edici içkinin hamr olduğunu ifade ederek, hamr’ın şer’î mânâsının sarhoş edici bütün içkiler olduğunu ifade buyurmuştur. Allah Resûlü’nün tefsirinin üstünde başka bir tefsir olamayacağına göre, önemli olan onun hamr’ı nasıl tefsir ettiğidir. Bu açıdan sarhoşluk veren bütün içkilerin bizzat Kur’ân âyetiyle haram kılındığını söylemek mümküdür.

Esasen hamr’ın gizlemek, saklamak ve örtmek mânâlarına gelmesi ve şaraba insana sarhoşluk vererek aklı örttüğü için hamr isminin verilmesi de^[1] Hz. Peygamber de (s.a.s), hamrı tarif ederken şöyle buyurmuştur: “Hamr, aklı örten şeydir.” (Buharî, tefsir, 108, yukarıdaki mânâyı güçlendirmektedir. Zira fıkıh üsulünde sabittir ki, hükmün müştaka ta’liki, me’haz-i iştikakın illiyyetini iktiza eder. Yani haramlık hükmü, hamr’a taalluk ettiğine ve hamr da gizlemek, örtmek mânâlarına geldiğine göre, aklı perdeleyen diğer içecekler de aynı hükme tâbi olmalıdır.

Diğer bir ifadeyle her ne kadar hamr lügavî/hususî mânâsı itibarıyla mayalanmış yaş üzüm suyunun adı olsa da, onun şer’î/umumî mânâsının bütün içkileri ihtiva etmesine bir mâni yoktur. Kaldı ki, hamr’ın umumî mânâsı itibarıyla sarhoş edici bütün içkiler için kullanıldığı ve hatta onun umum içkiler için kullanılmasının daha sahih olduğu Firuzâbâdî, Zebidî ve İbn Manzur gibi dil üstadları tarafından da ifade edilmiştir.^[2] Fîruzâbâdî, el-Kâmusu’l-muhît, 1/495; Zebdidî, Tâcu’l-arûs, 11/210.

Hamr’ın yaş üzüm suyundan yapılan şarap mânâsına geldiği kabul edilse bile, konuyla ilgili yürütülecek kıyas delili gereği, sarhoş edici diğer içkilerin de haram olduğu anlaşılacaktır. Çünkü cumhur-ı fukaha şarabın haram kılınmasının illeti olarak iskâr (sarhoş edicilik) vasfını göstermişlerdir.^[3]İçkilerin sarhoşluk vermesinin asıl sebebi, ihtiva ettikleri etil alkoldür. Bu yüzden hangi çeşit içki olursa olsun, hepsindeki sarhoşluk maddesi aynıdır. Diğer bir ifadeyle şarabın … Okumaya devam et

Buna göre şarapla aynı illete sahip diğer içkilerin de haram olması gerekir ve bunların da haramlığı âyetle sabit olmuş olur. Çünkü usulcülerin ifadesiyle kıyas müsbit değil muzhirdir. Yani kıyasla yeni bir hüküm ortaya konulmuş olmaz. Bilakis nassın hükmü altına giren fertler tespit edilmiş olur. Burada içkinin illetinin, kişinin sarhoş olması gibi değişken ve subjektif bir ölçüye değil de, objektif ve zâhir bir ölçü olan iskâr vasfına bağlanması, insanları içkiden uzak tutma açısından önemli bir tespittir.^[4] Mustafa Baktır,“İçki”, DİA, 21/460.

Bir de Kur’ân-ı Kerim’de hamr’ın haram kılınmasının hikmeti/illeti şu ifadelerle açıklanmıştır: “Şeytan içki ve kumar yoluyla ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak; sizi, Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister.” (el-Mâide 5/91) Hiç şüphesiz söz konusu gerekçeler sadece şaraba münhasır değildir. Şeytanın insanların arasına kin ve düşmanlık sokması veya insanları zikir ve ibadetten alıkoyması yönüyle diğer sarhoş edici içkilerin de, şaraptan bir farkı yoktur.

Şah Veliyyullah ed-Dihlevî’nin içkiyle ilgili şu yorumları da mevzumuza ışık tutması açısından oldukça önemlidir: İslâm şeriatı ki, o, ümmet siyaseti, sedd-i zerâi’ ve tahrif kapısını tamamen kapatma konularında en son noktaya ulaşmıştır. İçkinin azının çoğuna davetiye çıkardığını görmüş, içkinin bizzat kendisinin haram kılınmadan, doğabilecek mefsedetleri yasaklamakla yetinmenin bir anlam ifade etmeyeceğini anlamış ve içkiye karşı kesin bir tavır koymuştur. Mefsedetlere götürecek yollardan bir kısmı hakkında ruhsat kapısının aralanması hâlinde dinî siyasetin başarısız olacağını çok iyi bilen İslâm şeriatı, konuyla ilgili yasak hükmünü bütün içki türlerine yönelik olarak ve azını da çoğu gibi mahkûm ederek indirmiştir…

İçkinin haram olması için, onun üzümden yapılmasının şart kılınmasının bir anlamı yoktur. Haramlık hükmünde etkili olan şey, onun aklı izale etmesi ve azının çoğuna götürmesidir. Şu hâlde hamr denilince onunla her türlü içkinin kastedildiği açıktır. Dolayısıyla hiçbir kimsenin çıkarak, üzüm dışında kalan nesnelerden yapılan içkileri helâl sayması ve sarhoşluk vermeyecek kadarını kullanmasını caiz görmesi mümkün değildir… Bilindiği gibi insanlar içkiye düşkündürler, onu içmek için çeşitli bahaneler bulurlar, yollar ararlar. Bu durumda maslahatın tamamlanabilmesi için, onun her halükarda yasaklanması ve böylece hiçbir mazeret kapısının açık bırakılmaması gerekir.”^[5] Dihlevî, İslâm Düşünce Rehberi, 2/471-472.

Günümüzde içki üretimine yönelik büyük bir endüstri sahası kurulmuştur. İçki fabrikalarında çeşit çeşit içkiler üretilmektedir. Hatta şarabın alkol oranı en fazla %15’e çıkmasına mukabil, günümüzde damıtma tekniğiyle içindeki alkol oranı %50-60’lara varan içkiler üretilmektedir. Bu durumda şarabın haram görülerek, viski, konyak, cin gibi alkol oranı çok daha yüksek olan ve insanı çok daha hızlı sarhoş eden içkilerin helâl görülmesi mümkün değildir. Alkol oranı şaraptan daha düşük içkiler üretilse bile, sarhoş edici olduktan sonra Allah Resûlü’nün ifadeleriyle bunların tamamı haramdır. Dinde ihtiyatın gereği de budur.

İçkilerin sarhoşluk vermesinin asıl sebebi, ihtiva ettikleri etil alkoldür. Bu yüzden hangi çeşit içki olursa olsun, hepsindeki sarhoşluk maddesi aynıdır. Diğer bir ifadeyle şarabın haram kılınmasını gerektiren madde olan etil alkol; hurma, mısır, buğday gibi diğer gıdalardan elde edilen içkilerde de mevcuttur. Şu halde bunların hepsinin aynı hükme tabi olması ve tamamına haramlık hükmünün verilmesi gerekir.

Kaynak: Yüksel Çayıroğlu, İslam Hukukuna Göre Helal Gıda