Yüce Allah, evvela, koymuş olduğu kanun ve sebeplere sarılıp onlara tabi olmamızı istiyor. Ancak sebeplere sarılıp da bir neticeye varamadığımızda “O Kayyûm’dur: Yaratmış olduğu kainat, her an idare ve tasarrufundadır.”…
Konunun girişinde de ifade ettiğimiz gibi, “ihlas” kelimesi sözlük anlamı itibarıyla, bir şeye halis, katıksız bir şekilde muhatap olma anlamını taşır. Özel kullanımı itibarıyla ise ihlas; insanın, kulluğunda, ibadetinde, Cenab-ı…
Nesh Vâkıası ve Bazı Gerçekler Kur’ân olsun, İslâm olsun, 14 asır öncesi ve sonraki birkaç asırlık döneme has olmayıp, o günden Kıyâmet’e kadar gelmiş ve gelecek her ferd, her toplum,…
Kur’ân sayesinde insan, Allah’a muhatap olma gibi, mevkilerin en yükseğine yükselmiştir. Böyle bir mevkide bulunduğunun şuurunda olan bir insan, kendi dilindeki Kur’ân’da Rabbini dinler, Rabbiyle konuşur ve Rabbiyle konuştuğuna yemin etse,…
Kur’ân-ı Kerim, uluhiyyetten beşeriyete gelen son mektuptur. Allah’tan kullarına son mesajdır, ötelerin en mühim haberidir. Hz. Muhammed (sav)’in en büyük mucizesidir. Kıyâmete kadar gelecek insanların en mühim imtihan unsurudur. Ahirette…
Kur’an’ı; bir tefsir, bir te’vîl veya geniş bir mealle herkese duyurma, bu işin uzmanları için bir vazife; ona karşı kadirşinas ve saygılı olmanın da gereğidir. Ancak, sağlam bir dil bilgisine,…
“Dinde Zorlama Yoktur” Âyetini İzah Eder misiniz? Dinin ruhunda ve özünde zorlama yoktur. Çünkü zorlama dinin ruhuna zıttır. İslâm irade ve ihtiyarı esas alır ve bütün muâmelelerini bu esas üzerine…
Kasem suretiyle olan yeminler: Lağıv (boş yere) yemin, Gamus (yalan yere) yemin ve mün’akıd (şarta bağlı yemin) kısımlarına ayrılır. Şöyle ki: 1) Lağıv yemin: Yanlışlıkla veya doğru olduğu zannı ile…
Çoklarının çok yerlerde anlattığı bu hususun tafsilini anlatanların anlatmasına havale ederek sadece sual soran şahsın sualine saygı ifâdesi olarak kısaca ve ancak meâl çapında, bu mübarek âyet üzerinde duralım: Belki…
“İkrâ = Oku”İlâhi emri, O en şerefli varlığın zâtında tecellî ile beşere emanet edilen sonsuz kemâlata muhatap ve mükellef olmak için bir vazife verme ve bir dâvettir. Müşâhede edilecek, mânâ…
Selim “Selime”den gelir. İslâm kelimesiyle aynı köktendir. Lügat manâsı itibariyle kalb-i selim, hastalıksız ve arızasız kalb demektir. Daha has manada ise o, İslâm’dan başka her şeye kapalı olan kalb dir.…
Kur’an-ı Kerim, pek çok ayetinde dünyaya talip olanları, ahiret nimetlerini isteyenleri ve hem dünya ve hem de ahiretteki hayır ve bereketten istifade yolları arayanları anlatıyor. Bu üç grub için de…
Evet, söylediğiniz ayet-i kerime meâlen, “Ey Davûd hanedanı, şükür gayreti içinde olun. Kullarımdan gereği gibi şükredenler çok azdır.”(Sebe, 34/13) şeklindedir. Ayet-i kerimede, pek çok nimete mazhariyeti itibarıyla başta Hazreti Davûd…
Tefekkuh, işin özünü kavrama, illet-malûl, sebep-netice arasındaki münasebeti görme, kozaliteye göre düşünme demektir. Mülâhazalarını günübirlikçiliğe bağlayanlar, küllî bakıp, küllî düşünemeyenler, küll-cüz’, yani bütün-parça arası gidip gelmesini bilemeyenler, neticeyi de göremezler.…
Allah’ın, bize bir edep öğrettiği bu ayeti, Peygamberimiz hayatta olmadığına göre “Hüküm ve nasihat verilmek üzere Peygamber Sözleri okunurken, sesinizi yükseltmeyin, itiraz etmeyin”ya da Peygamber Efendimiz hürmet edilecek en büyük…
Kur’an’ın “ahsenu’l kasas” dediği Yusuf (aleyhisselam) kıssasından alacağımız o kadar çok ders var ki bunlardan bir kaçına işaret edelim. Malum Yusuf (aleyhisselam) zindanda iken yaptığı rüya tabiri sonucu maliye bakanlığına…
Nûr Sûresi’nin 31. ayetinde Allah (c.c.): “Kadınlar, başörtülerini, yakalarını örtecek biçimde başlarına örtsünler” emrini vermiştir. Bu âyetten daha sonra gelen bir ayetle de Allahu Teala “Ey Peygamber! Eşlerine, kızlarına ve…
Önce bir hususu belirtelim: Cenab-ı Hak Kur’ân-ı Kerimde, her zaman “ben” yerine “biz” diye hitap etmiyor. Âyetler hep bu şekilde sıralanmıyor. Yerine göre, mevzuun gelişine, meselenin anlatılışına göre hitap tarzları…
Kur’an-ı Kerim’de şöyle geçmektedir: “Rabbiniz o Allah’tır ki gökleri ve yeri altı günde yarattı. Sonra da arşa istiva buyurdu.” (Araf Suresi, 7/54) Lügat itibarıyla, çardak, taht, binanın tavanı veya bir…
Açıklama: Allah Teâlâ’nın, bazı ayet-i kerimelerde, Zât-ı zülcelaliyle alâkalı bir kısım fiilleri nazara verirken “mütekellim-i maalgayr” (birinci çoğul şahıs) zamiri kullanmasının ve “…indirdik”, “…gönderdik”, “…verdik” diyerek birden fazla fâil varmış gibi…
Hucurat Sûresi 14. âyette, bedevî Araplara hitaben Allah Resûlü’nün (sallallahü aleyhi vesellem) bir beyanı nazara verilir. “İnsanlığın İftihar Tablosu”, “İman ettik” diyen bedevîlere âyetin diliyle der ki; “Siz iman etmediniz,…
Sorunuzdaki esas noktayı hıfz-ı ilâhî, Allah’ın koruması teşkil ediyor. Âyetin meâli şöyledir: “Ey Peygamber! Rabb’inden sana indirilen buyrukları tebliğ et! Eğer bunu yapmazsan risalet vazifesini yapmamış olursun. Allah seni, zarar…
Kur’an-ı Kerim’de Allah ‘Cinni, mâric ve nâr (ateş)’dan yarattık’ (Rahman, 55/15) diyor. Bu ifade foton ve partikülleri aklımıza getiriyor. Ama cinler ne foton ne de partikül; mâric ve nârdan yaratılmış,…
Hz. Adem, zellesi sabit bir insandı ve melâike-i kiram bunu biliyordu. ‘Sen, yeryüzünde fesad çıkarıp kan dökecekleri mi halife kılmak istiyorsun?’ (Bakara, 2/30) sorusuyla da Ademoğlunun yapacaklarını bildiklerini gösteriyordu. (Ademoğlu…
Kur’an-ı Kerim, şeytanın, insana olan kin ve nefreti ve ondan intikam almak için daha neler yapabileceğini sık sık hatırlatır ve ona karşı tetikte olmamızı emreder. Geçen bölümden devâm edegelen ayetler…
Şeytanın, insanoğluna olan kin, nefret ve düşmanlığı, Rabbi karşısında da onu bir hayli küstah hale getirmiştir. O, önce Rabbinden mühlet istemiş, mühletin verilmesi üzerine de, tuğyan ve küfrünü ilan etmiştir.…
Allah Rasûlü (sav), “Vâkıa sûresini her gece okuyan fakirliğe düşmez” buyuruyor. Çünkü bu sûre, tam bir teslimiyet ve tevekkülle Allah’a sığınmayı salıklamanın yanında insana fakirliğe düşmeme çarelerini de fısıldar. Bu…
“Dahk” tabiri kahkaha ile gülmeyi değil de tebessümü ifade eder. Yani, dudaklarda, çok kısa bir an için beliren birkaç tebessüm çizgisinden ibarettir. Hz. Süleyman’ın tebessüm etmesi, evvela bir vadide Hz.…
Açıklama: “İki topluluk (yaklaşıp) birbirlerini görünce Musa’nın adamları ‘İşte yakalandık’ dediler.” (Şuara, 26/61) İsrailoğullarının görmüş oldukları bütün mucizelere rağmen bu şekilde mukabele etmelerinin sebebi nedir? İsrailoğulları olabildiğince maddeci bir cemaatti. Dolayısıyla,…
“Yokluk” getirilip yok edilince, kâfirin iflahı kesilecektir. Cehennem azabının dehşetini görüp tadınca da şoke olup dengesini yitirecektir. İşte bu azab şoku karşısında o toprak olmak isteyecek ama “Heyhât!” Âyetin ifadesiyle…
Her insanın kendi değerlendirmeleri içerisinde aşırı derecede ehemmiyet verdiği ve büyük gördüğü mes’elelerden ötürü kullandığı bir kısım tabirler vardır. Meselâ, Hz. Ebu Bekir’in -hadîs kriterleri açısında zayıf dahi olsa, söylediği…
Bugüne kadar hiç yapılmamış bir tefsirdir. Merhum Seyyid Kutub tefsirinde nisbeten psikolojik tahlillere yer vermiş ama Kur’ân-ı Kerîm’in bir bütün olarak psikolojik tefsiri henüz gerçekleştirilememiştir. Kanaatimce bu çok önemli bir…
Bu hiss-i hisset (alçak duygu) bütün beşerde ve hatta hayvanlarda da olabilir. Lût kavmine nisbet edilmesinin sebebi ise, bu fiilin onlarda topyekün bir millet halinde icra edilmiş olmasıdır. Evet neredeyse…
Kur’ân-ı Kerîm her mes’elede olduğu gibi, burada da her zaman ve zeminin idarecilerine birtakım mesajlar sunmaktadır. Evvelâ: Hz. Davud (as) hilafete mazhar olmuş bir peygamberdir. Hz. Süleyman da onunla başlayan…
Bu gibi yerlerde istihkâr ve tehekküm vardır. İnsanlar kendi fiilleriyle ve kendi imkânlarıyla iyi şeyler yapıp cennete girecekken, kötü şeyleri tercih ediyorlar. Meselâ; Allah birine mal vermiş, bu kadar servetle…
Buradaki “Arş” kelimesi ile “mahal” zikredilip “hal” murad edilmektedir. Yani bununla da Belkıs’ın kavmi üzerindeki hakimiyetine, sultasına işâret edilmiştir. Nitekim, daha sonraki âyetlerde bu husus açık olarak anlatılmaktadır. Arı ve…
Hissî olan mes’elelerden dolayı insan muhasebe olmayabilir. Ancak insan, dinî duygu ve düşüncesi ile fıtratındaki duygularını ta’dil etmekle mükelleftir. Meselâ insan, aşırı yeme, içme arzusu duyabilir ve aristokrat bir yaşayış…
Açıklama: Kur’an’da yer alan bazı ayetlerle ilgili esbab-ı nüzülleri düşündüğümüzde sanki bu olaylar olmasaydı bu ayetler de nazil olmayacaktı gibi bir anlayış akla gelebiliyor. Bu meseleyi nazıl düşünmeliyiz? Bütün tefsirciler “esbab-ı…
Tevrat’a göre Firavun’un ölümünden sonra Hz. Asiye ve ağabeyi, Firavun’un amca çocukları, ordu kumandanları ve askerlerinin büyük bir kısmı imân etmişlerdir. Firavun topluluğunun şerirleri, iş başından kovulduktan sonra, Kıptî kavmi…
1. Dünyevî zevkleri tatma ve lezzetleri yaşama açısından onlar, hayvan gibi veya onlardan daha aşağıdırlar. 2. Bir rivayete göre Allah (cc) ahirette bütün hayvanları bir tek nev’ (tür) olarak yaratacak…
Burada herhalde, bizim bildiğimiz bir et parçasından ibaret olan kalbi anlamamak lazım. Âyetteki ifade daha şümullüdür ve âyetin siyakı da âdetâ o şümûlün bir televvün buudu gibidir. İnsan şirk ve…
Açıklama: Kur’ân’a göre zevc ve aile tabirlerini izah eder misiniz? Hz. Nuh ve Lut’un kâfir kadınlarla tezevvücünü nasıl anlamalıyız? Her şeyden önce şu hususu belirtmekte yarar var; zevç ve zevce (karı-koca)…
Açıklama: “Allah hikmeti dilediğine verir. Kime hikmet nasip edilmişse, doğrusu, büyük bir hayra mazhar olmuştur. Ancak tam akıllı olanlar gerçekleri anlar ve düşünürler.” (Bakara sûresi, 2/269) buyruluyor. Âyette geçen hikmetten ne…
Kehf sûresinde ana başlıklar altında anlatılan birkaç vak’a var: Bunlar sırasıyla, Ashab-ı Kehf, Hz. Musa ile Yuşa b. Nun’un seyahati ve Hz. Musa’nın Hızır’la yolculuğu, sonra Zülkarneyn ve buna bağlı…
Açıklama: Zilzal suresinin son iki ayetinde “kim zerre kadar günah işlerse cezasını görür, kim de zerre kadar hayır işlerse mükâfatını görür” buyruluyor. Fakat pek çok ayette “Allah affeden bağışlayandır” beyanı geçiyor.…
Açıklama: Tîn sûresinde, insanın ahsen-i takvimde yaratıldığı ifade buyuruluyor. Buradaki ahsen-i takvim’den kasıt, bütün husûsiyetleriyle insanın yaratılışına bakıyor gibi. Ne dersiniz? İnsan, yaratılış olarak mükemmel. Fakat, insan mâhiyetiyle hüviyetini ayırt etmek…
Açıklama: “Allah’tan, O’ndan nasıl korkmak gerekiyorsa öyle korkun” âyetiyle, “İstidadınız ölçüsünde Allah’tan korkun” âyeti arasında nasıl bir münasebet vardır? Makam ve derece münasebeti var. Yani, bazılarına, Allah’tan, O’ndan nasıl korkmak gerekiyorsa…
Demek ki kabir, daha sonraki âlemlere göre bir uyku gibi. Hz. Ali efendimiz, İnsanlar uykudadır, ölünce uyanırlar” buyuruyor. Nasıl dünya hayatı kabir hayatına göre bir uykudur; aynen onun gibi, kabir…
“Nuh Rabbine hitab edip: Ya Rabbi, dedi, elbette boğulan oğlum da âilemdendi, öz evladımdı. (Halbuki ben, onları gemiye alırken, Sen bana kurtulacaklarını müjdelemiştin) Senin va’din elbette haktır ve Sen Hâkimlerin…
Enâm sûresinin 51. âyeti150 iki şekilde tefsir edilmektedir. Buna göre, iki yorumu yansıtan meâlin her ikisini de kaydetmekte fayda vardır: a- “Allah’tan başka birtakım tanrıların, Allah’ın huzurunda kendilerini kurtaracaklarına inanan…
