Yolculuk durumu, genel olarak meşakkat ve sıkıntı içerdiğinden bu durumdaki kişi için bazı kolaylıklar getirilmiştir. Bunlar yolcuya tanınan ruhsatlardır. Bunların başında Ramazan ayında yolculuk yapan kişi için tanınan, orucu yolculuk anında tutmayıp sonraya bırakma ruhsatıdır. Normalde bir gün bir gece olan mest üzerine mesih süresi, yolcu için üç gün üç geceye çıkarılmıştır. Ayrıca yolcu olan kişinin, dört rekâtlı farz namazlarını ikişer rekât olarak kılmasına da izin verilmiştir. Buna “kasrü’s-salât” denir.
Hanefî mezhebinde seferî iken namazların kısaltılması Allah’ın bir lütfudur. Bu lütuf azimet manasında bir ruhsattır. Bu itibarla yolcunun namazı kısaltması vaciptir. Yolcunun bilerek dört rekâtlı bir farzı ikiye indirmeyip dört kılması mekruhtur.
Yolculukta dört rekâtlı namazların kısaltılarak kılınması konusunda ayet ve Peygamberimiz’in uygulaması bulunmakta olup ayrıca âlimler bu hüküm üzerinde icma etmişlerdir.
İmam Şafiî’ye göre yolcu serbesttir. Dilerse dört rekâtlı farzları kısaltmadan kılabilir.
Namazların kısaltılmasına dair ayet-i kerime şudur:
“Yeryüzünde sefere çıktığınız zaman, eğer kâfirlerin size kötülük etmesinden (fitne) korkarsanız, namazları kısaltmanızda bir sakınca yoktur.” (Nisa Suresi, 4/101).
Bu konuda varid olan hadislerden biri şu şekildedir: Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor:
“Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte Mekke’ye gitmek üzere Medine’den çıktık. Efendimiz yolda namazları ikişer ikişer kılıyordu. Medîne’ye dönünceye kadar hep böyle yaptı.” Enes’e: “Mekke’de ne kadar kaldınız?” diye sorulmuştu: “Orada on gün kaldık” dedi.” (Buhârî, Taksîr 1, Megâzî 52; Müslim, Salâtu’l-Müsâfirîn 15)
Seferî kimse bir beldede on beş gün ve daha fazla kalmaya niyet edince mukim olur ve artık namazlarını tam kılar. Eğer on beş günden az kalmaya niyet ederse seferiliği devam eder.
Namaz cemaatle kılındığında mukim yolcuya, yolcu mukime uyabilir. Mukim kişi, seferi kişiye uymuşsa, seferi iki rekâtın sonunda selâm verince, mukim selâm vermeyip kalkar, namazı dörde tamamlar.
Kaynak: Bir Müslümanın Yol Haritası
