Nazar kelimesi Türkçede “kem göz” mânâsına kullanılmakta ve “nazara gelme”, “nazara uğrama” ve “nazar değme” gibi ifadelerle göz değmesi kastedilmektedir.
Kur’ân-ı Kerim nazardan söz ederken açık ve kesin bir hüküm bildirmemekte, fakat hadisi şerifler, açık bir ifadeyle nazarın gerçek olduğunu haber vermektedir. Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem), “Nazardan Allah’a sığınınız. Göz değmesi gerçektir” buyurmuşlardır. Başka bir hadislerinde de Efendimiz şöyle buyuruyor: “Göz değmesi haktır. Deveyi kazana, insanı da kabre girdirir.”
Böylece, nazara uğrayan deve nasıl ki ölüp eti tencereye konuyorsa, aynı şekilde nazar edilen kişi de hayatından olup mezara girebilmektedir. Hadis-i şeriften nazarın tesirinin yalnız insana bağlı kalmadığı, bütün canlılara, hattâ insanın dikkatini çeken her türlü şeye de zarar verebildiği anlaşılmaktadır.
“Rabb’i onu seçip iyilerden kıldı. Doğrusu inkâr edenler, zikri (Kur’ân’ı) işittikleri vakit neredeyse gözleri ile seni yıkıp devireceklerdi. Bir de durmuşlar, ‘O herhalde bir delidir.’ diyorlardı” (Kalem Suresi, 68/50-51).
Tefsircilerin çoğu bu âyette geçen “Gözleriyle seni yıkıp devireceklerdi” sözünü “nazar” ile tefsir etmişlerdir.
Nazarın gerçek olduğu, nazar edilen kimsenin hastalanmasına, hattâ ölümüne sebep olduğu da bilinen ve kabul edilen bir hakikattir. Fakat soruda nazarın kaderin önüne geçmesinin mümkün olup olmadığı sorulduğundan bunun üzerinde fazla durmuyoruz.
Nazarın kaderle olan alakasına dikkat çekmekle beraber, onun kaderin önüne geçemeyeceğini ifade eden beyanlarında Efendimiz şöyle buyurur:
“Nazar haktır, kader ile yarışan bir şey olsaydı, nazar değme işi yarışıp onu geçerdi (kaderi değiştirirdi).” (Müslim, Selâm 42; İbni Mâce, Tıb 3)
Hadiste de görüldüğü gibi nazar da, göz değmesi de büyü de vs. hepsi Allah’ın ezeli ilminde bilinen ve öyle takdir edilen şeylerdir. Dolayısıyla nazarın kaderin önüne geçmesi diye bir şey söz konusu olamaz. Bu hadiste aynı zamanda Efendimiz nazarın hak olduğuna dikkat çekmekle beraber, kaderin önemini ve onun da hak olduğunu vurgulamaktadır.
