Son iki üç aydır yoğun şekilde yaşanan Covid-19 salgını, günlük ve sosyal hayatta değişikliklere sebep olduğu gibi toplu şekilde yapılan ibadetlerle ilgili soruları da beraberinde getirmiştir. Merak edilen konulardan birisi de yaklaşan bayram sebebiyle bayram namazının evde kılınıp kılınamayacağıdır.
Bayram namazının hükmü, Hanefî mezhebine göre -Cuma namazı kılması gereken kimseler için- vacip, Şâfiî ve Malikî mezhebine göre sünnet, Hanbelî mezhebine göre ise farz-ı kifâyedir.
Hanefî mezhebinde bayram namazının vacip olmasının şartları Cuma namazının şartlarıyla aynıdır. Buna göre bu şartlar şunlardır: 1) Yetkili imamın kıldırması 2 ) Şehirde kılınması 3 ) Cemaatle kılınması 4 ) Erkek olmak 5 ) Hür olmak 6 ) Sıhhatli olmak 7 ) Mukim olmak yani yolculuğa çıkmış olmamak.
Hanefî mezhebine göre kadınlar, cuma ve bayram namazlarıyla mükellef değillerdir. Yine Hanefî mezhebine göre bir kimse bayram namazını cemaatle kılmalıdır. Tek başına kıldığı takdirde bayram namazını eda etmiş olmaz.
Cuma namazından farklı olarak bayram namazında hutbe vermek sünnet olup bayram namazının sahih olması için şart değildir. Şafiî ve Malikî mezhepleri ise bayram namazı için vaktinde kılmak haricinde bir şart ileri sürmemişlerdir. (el-Mevsûatü’l-Fıkhiyye, 27/242).
Hanefilerde bayram namazının cemaatle kılınabilmesi için cemaat şartı olduğunu ifade etmiştik. Cuma namazında imam haricinde üç kişi olması gerekirken bayram namazında imam haricinde bir kişinin olması, bu namazın cemaatle kılınabilmesi için yeterlidir. (İbn-i Abidin, 2/166).
Görüldüğü üzere mezheplere göre bayram namazının hükümleri değişebilmektedir. Günümüzde ise Ramazan bayramı namazı, normal olmayan bir zaman diliminde eda edilecektir. Camilerin kapalı olması sebebiyle müslümanlar normal zamanlarda olduğu gibi camilere gidemeyecektir. Bu sebeple Ramazan ayında teravih ve cuma namazlarının camilerde kılınamamış olmasının yanında Ramazan Bayramı namazının da kılınamayacak olması hüzünlü bir Ramazan yaşamamıza neden olmuştur. Fıkıhta yer alan; “Hal/durum daralınca hüküm genişler.” kâidesine göre müslümanların bu bayramda bayram namazını kılıp onun sevabından mahrum kalmamaları adına mümkünse ailesiyle cemaatle, değilse tek başlarına bu namazı evlerinde eda etmeleri mümkündür. Zor zamanlarda/zaruret durumlarında dinin farklı yönlerini temsil eden mezheplerin hükmüyle amel etmek caiz olduğu için bu bayramda da özellikle Hanefî mezhebinde olanlar diğer mezhepleri takliden evlerinde cemaatle ya da tek başlarına namaz kılabilirler.
Cenâb-ı Erhamurrahimin’den insanlığın zor zamanlardan geçtiği bu günleri tez zamanda normale döndürmesini, mescit ve camilerin hakikî misyonunu eda edeceği normal zamanlara dönülmesini niyaz ediyoruz.
Bayram Namazının kılınışı:
Niyet edilirken hangi bayram namazı kılınacaksa o zikredilir. Örnek olarak “Niyet ettim Allah’ım senin rızan için Ramazan Bayramı namazı kılmaya, uydum hazır olan imama” veya aynı şekilde “Niyet ettim Allah’ım senin rızan için Kurban Bayramı namazı kılmaya, uydum hazır olan imama” şeklinde niyet edilir.
Bundan sonra imamla birlikte hareket edilir.
- Rekat:
Bayram namazına niyet ettikten sonra tekbir alınır ve eller bağlanır, Sırasıyla imam hatip ve cemaat sessizce “Sübhaneke duası”nı okur,Tıpkı iftitah tekbiri gibi yeniden eller kulak hizasına kaldırılarak ikinci Tekbir alınır ve eller yanlara salınır, sonra üçüncü tekbir alınır ve eller yine yanlara salınır, ardından dördüncü tekbir alınır ve bu sefer eller göbek hizasında bağlanır.
İmam; gizlice “Euzü besmele” çeker, açıktan “Fatiha suresi” ile birlikte “Zammı sure veya zammı sure yerine geçecek miktarda Kur’an-ı Kerim” okur. Cemaat ise sessizce imamı dinler. Rüku ve secde yapılarak ikinci rekata kalkılır.
- Rekat
İmam; gizlice “Besmele” çeker, açıktan “Fatiha suresi” ile birlikte “Zammı sure veya zammı sure yerine geçecek miktarda Kur’an-ı Kerim” okur. Cemaat ise sessizce imamı dinler.
Ardından tekrar tıpkı iftitah tekbiri gibi yeniden eller kulak hizasına kaldırılarak birinci tekbir alınır ve eller yanlara salınır, sonra ikinci tekbir alınır ve eller yine yanlara salınır, ardından üçüncü tekbir alınır ve eller yine yanlara salınır, son olarak dördüncü tekbir alınır ancak bu sefer eller kulak hizasına kaldırılmaz ve rükuya gidilir.
Rüku ve secdenin ardından oturulur, “Tahiyyat, Salli-Barik duaları” okunur ve önce sağ tarafa sonra sol tarafa selam verilerek namaz tamamlanır.
Bundan sonra müezzinin refakatinde hep birlikte 3 defa tekbir (teşrik) getirilir. Bu tekbirlerle birlikte imam hatip bayram hutbesi okumak üzere minbere çıkar.
