İçindekiler
Cumanın bir kimseye farz olabilmesi için, onda şu şartların bulunması gerekir.
1. Erkek olmak
Cuma namazı erkeklere farz olup kadınlara farz değildir. Bu konuda bütün fakihler görüş birliği etmiştir. Fakat kadınlar da camiye gelip Cuma namazı kılsalar, bu namazları sahih (geçerli) olur ve artık o gün ayrıca öğle namazı kılmazlar.
2. Mazeretsiz olmak
Bazı mazeretler, Cuma namazına gitmemeyi mubah kılar ve böyle bir mazereti bulunan kişiye Cuma namazı farz olmaz. Fakat böyle kimseler de kendilerine Cuma namazı farz olmadığı halde, bu namazı kılarlarsa namazları sahih olur ve artık o gün ayrıca öğle namazı kılmazlar. Cuma namazına gitmemeyi mubah kılan belli başlı mazeretler şunlardır:
a- Hastalık: Hasta olup Cuma namazına gittiği takdirde hastalığının artmasından veya uzamasından korkan kimse Cuma namazı kılmakla yükümlü olmaz. Yürümekten aciz durumda bulunan çok yaşlı kimseler de bu konuda hasta hükmündedirler. Cuma namazı için camiye gittiği takdirde hastaya zarar geleceğinden korkan hasta bakıcı için de aynı hüküm geçerlidir.
b- Körlük ve kötürümlük: Kör (âmâ) olan bir kimseye, kendisini camiye götürebilecek biri bulunsa bile, İmam Azam Ebu Hanife, Malikîler ve Şafiîlere göre Cuma namazı farz değildir. Hanbelîlerle, İmam Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre ise, kendisini camiye götürebilecek biri bulunan âmâya Cuma farzdır. Kendisini camiye götürebilecek kimsesi bulunmayan âmâya ise, bütün âlimlere göre Cuma namazı farz değildir. Ayakları felç olmuş veya kesilmiş kimselerle yatalak hastalara da Cuma namazı farz değildir.
c- Uygun olmayan hava ve yol şartları: Cuma namazına gittiği takdirde kişinin önemli bir zarara veya sıkıntıya uğramasına yol açacak çok şiddetli yağmur bulunması, havanın çok soğuk veya sıcak olması veya yolun aşırı çamurlu olması gibi durumlarda, cuma namazına gidilmemesini mubah kılan özürlerdendir..
d- Korku: Cuma namazına gidildiği takdirde mal, can veya namusunun tehlikeye girmesine dair endişeler varsa bu durumda Cuma namazına gidilmemesine geçerli bir özür sayılır.
3. Hürriyet
Hür olmayan kimseler yani köle ve esirler, fakihlerin büyük çoğunluğuna göre, Cuma namazı ile yükümlü değildir.
Hapiste olan kişilerin, Cuma namazı kılmalarına fizikî şartlar ve bazı imkanların eksikliği dışında bir engel bulunmamaktadır. Mahpusların Cuma namazı kılabilmeleri için fizikî şartların hazırlanması ve gerekli düzenlemenin yapılması istenebilir. Cuma namazının kılınacağı yerin herkese açık olması (izn-i âm) şartı, özel durumundan dolayı hapishaneyi içine almaz.
4. İkamet
Âlimlerin büyük çoğunluğuna göre Cuma namazının vacip olması için, kişinin Cuma namazı kılınan yerde ikamet ediyor olması gerekir. Bu bakımdan Cuma namazı dinen yolcu sayılan (seferî) kimselere farz değildir.
Kaynak: Bir Müslümanın Yol Haritası
