Alıcı ve satıcının anlaşmaya çalıştığı veya anlaştığı bir esnada başka bir kişinin araya girerek alışverişe müdahil olması da alışverişle ilgili olarak Resûl-i Ekrem’den gelen nehiyler arasındadır. Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: وَلاَ يَبِيعُ الرَّجُلُ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ “Bir adam kardeşinin satışı üzerine satış yapmasın” (Buharî, Büyû’ 58, 64; Müslim, Büyû’ 7, 8). Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) söz konusu hadis-i şerifte mü’minlerin birbiriyle kardeş olduklarını hatırlatmak suretiyle, onların birbirine zarar vermemeleri gerektiğini tembih etmiştir.
Başkasının satışı üzerine satış yapmak hem müşteri hem de satıcılar açısından söz konusu olabilir. Mesela iki kişinin alışveriş yaptığı bir sırada bir başkasının satıcıya gelip, “Ben bu malı senden daha yüksek fiyata alırım.” diyerek sonuçlanmak üzere olan bir satışı bozması caiz olmadığı gibi, bir kişinin alışveriş yapan bir müşterinin yanına vararak, “Ben bu malı sana daha ucuza satarım.” demesi de aynı şekilde caiz görülmemiştir. Alışveriş tamamlandıktan sonra şayet tarafların muhayyerlik hakları varsa, bu süre içinde alışverişe müdahale etme de aynı hükme tâbidir. Fakat açık arttırma (müzayede) şeklinde yapılan satışlar bundan müstesnadır.
İslâm âlimleri, başkasının satışı üzerine satış yapmanın haram olduğu ve bunu yapan kimsenin günahkâr olacağı hususunda görüş birliği etseler de, söz konusu akde uygulanacak dünyevî hüküm hakkında farklı düşünmüşlerdir. Hanefî ve Şâfiîler göre bu tür bir satış günah olmakla birlikte sahih kabul edilmiş fakat Mâlikî ve Hanbelî fukahası tarafından böyle bir satışa fasit hükmü bağlanmıştır.[1]Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, 6/31; Hamdi Döndüren,Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali, s. 233.
Konu ile ilgili aşağıdaki yazmızdan da istifade edebilirsiniz.
Yasaklanan Alışverişler- Müşteriyi kızıştırma
Dipnotlar
⇡1 | Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, 6/31; Hamdi Döndüren,Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali, s. 233. |
---|