Günümüzde insanların evlerinde kedi köpek kuş vs. gibi hayvanları besleme temâyülünün arttığını görmekteyiz. Neden böyle bir yola başvurulduğu hakkında îzahlar bir yana biz sadece bu gibi hayvanların evlerde beslenip beslenemeyeceği ile alakalı hükümlere bakmaya çalışacağız.
Kedi ve Kuş Beslemek
Evde kedi veya kuş beslenmesinde mezheplerce bir mahzûr görülmemiştir. Zira Resûlullah Efendimiz’den (sallallâhu aleyhi ve sellem) rivayet edilen hadîslerde Efendimiz’in (aleyhissalâtu vesselâm) kuş besleyen bir çocuğa, beslediği kuşu hakkında latîfe yaptığı bildirilmektedir (Buhârî, Edep 81). Aynı şekilde Ebû Hureyre (radıyallâhu anh) hakkında, “kedicik babası” manasına gelen bu ismin kendisine kedileri kucağına alıp sevmesinden ötürü Efendimiz (aleyhissalâtu vesselâm) tarafından verildiği aktarılmaktadır.[1]İbn Hacer, el-İsâbe, 7/202.
Ayrıca kedilerin necîs olmadığı hakkında da rivayetler mevcûttur.[2]Nesâî, Tahâret, 54; İbn Mâce, Tahâret, 32. Bu hadîslerden anlaşılıyor ki kuş veya kedi hakkında yasak koyan katî bir hüküm bulunmamaktadır. Fakat “bu hayvanların beslenmesinde mahzûr yok” demek “beslensin” manasına gelmemektedir. Bu hayvanları yalnız göz zevki veya eğlence için evde besleme, kedi için olmasa bile hususiyle kuşlar için bir zulüm sayılabilir. Çünkü kuşları alıp beslemekle bir manada iyilik yapılıyor gibi görünse de öte taraftan onları hapsetmekle fıtrata müdâhale etme söz konusudur. Nasıl ki bir insana çok lüks bir bina gösterilip “ömür boyu içinden çıkmamak şartıyla burada kalacaksın, sana çok iyi bakacağız” denilse o kişi fıtratında bulunan hür yaşama arzusuyla bunu kabul etmeyip dışarıyı isteyecektir, bunun gibi, hayvanların fıtratındaki hür yaşama isteği de kafeste veya kapalı bir yerde kalmayı kabul etmeyecektir. Nitekim bu hayvanların satışını câiz görmekle birlikte bazı âlimlerimiz bu işi yapanların bu mesleği bırakıp başka bir işle meşgul olmalarını tavsiye etmişlerdir.
Kuş türü hayvanlar, eti için veya avcılıkta kullanılmak üzere beslenirse bunda mahzûr görülmemiştir. Yukarıda anlatıldığı gibi yalnız -günümüz tabiriyle- hobi olarak bunları beslemek şeriat-ı fıtriyeye göre bir zulüm sayılabilir ve kişi bunlardan ötürü hesaba çekilebilir. Buna akvaryumlarda beslenen balıklar da dâhil edilebilir. Kedi ise ister bir gaye için isterse de ilgi duyulduğundan dolayı beslensin bunda herhangi bir yasak söz konusu değildir.
Köpek Beslemek
Evlerde köpek besleme son dönemde oldukça yaygınlaşmış durumdadır. Öncelikle bu durumu asırlar öncesinden haber veren Allah Resûlü’nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) hadîsini nakledelim:
“Kıyamet yaklaştığında; taylasan (başa sarılan sarığın ucu) giyilmesi çoğalır, ticaret artar, mal çoğalır, mal sahibine malı için ta’zîm edilir, fuhuş yayılır, çocuklar âmir durumuna gelir, kadınların sayısı artar, sultan zulmeder, eksik ölçü ve tartı yapılır, bir adamın köpek yavrusunu yetiştirmesi, kendi çocuğunu yetiştirmekten kendisine daha câzip gelir, büyüğe hürmet, küçüğe de merhamet edilmez ve gayri meşru çocuklar çoğalır, hatta yol ortasında adam kadınla yakınlaşır. İnsanlar, kalpleri kurt olduğu halde koyun postuna bürünürler, o zaman da insanların en iyi görüneni “müdâhin” (kötülükleri gördüğü halde karışmayıp, kendi işine bakan) olanıdır.” (Taberânî, mu’cemu’l-evsat, 5/126).
Dikkat edilirse, Resûlullah Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) “çocuk beslemektense köpek beslemek daha iyi olacak” şeklinde buyurmuyor, “İnsanlar, köpek yetiştirmeyi çocuk yetiştirmeye tercih edecekler” diyor. Âhir zamana dair bu hadîste bildirilen hususların bugün bunun canlı ve yaygın bir şekilde yaşandığını görüyoruz.
Köpek beslemek, hadîs-i şeriflerde tarla, bağ, bahçe, sürü vs. bekçiliğinde ve avcılıkta kullanmak üzere iki şarta bağlanmış ve bunların dışında bir gayeyle köpek besleyenin sevabından her gün bir miktar (kîrat veya iki kîrat) eksiltileceği bildirilmiştir (Buhârî, zebâih 6; Müslim, müsâkat 46, 50, 56-58). Köpek besleme ile alakalı hadîs-i şerifleri değerlendiren âlimlerimiz, bir müslümanın, bekçilikte veya avcılıkta kullanmak üzere köpek beslemesini câiz görmüş, bunun dışında herhangi bir gayeyle köpek beslemesini ise yasaklamıştır.[3]İbn Abidin, reddü’l-muhtâr, 5/227; Kâsânî, Bedâiu’s-Sanâi fî tertîbi’ş–şerâi, 5/143. Şunu da belirtmek isteriz ki köpeği bekçilik veya avcılıkta kullanmak maksadıyla besleyen kişi, bunu evin içinde değil dışında yapmalıdır. Çünkü köpeğin bulunduğu eve meleğin girmeyeceği hakkında hadîs rivayet edilmiştir (Ebû Dâvûd, Tahâret, 89; Buhârî, bed’u’l-halk 7, 17; libâs 77; Müslim, libâs 81).
İnsanın aklına şöyle bir soru gelebilir: “acaba dinde neden köpek hakkında böyle bir yasak var?” İlk olarak şunu belirtelim; dindeki emir ve yasakların her birinde müşahhas bir hikmet aramak kulluk şuuruna zarar verebilir. Bir müslüman dindeki emir ve yasaklar karşısında şöyle düşünmelidir: “Dinimin yasakladığı bu şeyde, benim bildiğim bilemediğim pek çok hikmet vardır. Bu hikmetleri ben şu an bilemiyorsam bu bana ait bir husustur. Zira benim aklım, idrak ufkum, bilgim her şeyi bilebilecek bir konumda değildir, sınırlıdır. Dolayısıyla ben dinimin bildirdiği bu hususa inanır ona göre davranırım. Hikmetlerini de bulmaya çalışırım.”
Ayrıca bu türlü emirlerin bir imtihan vesilesi olduğu unutulmamalıdır. Mü’min Allah’ın kendisine emrettiği şeyi tastamam yerine getirmeli ve imtihanı kazanmanın bu emirleri yerine getirmeye vabeste olduğunu aklından çıkarmamalıdır. Dindeki emir ve yasaklara sırf Allah emrettiği için uyulmasına “taabbudîlik” denir. Yani, bir emre, emir verenin emri olduğundan dolayı itaat edilir. Onda fayda ve zarar sorulmaz, sadece hükme teslim olunup, anlaşılabildiği kadar hikmetleri araştırılır. Önceki kavimlerde de bu böyle olmuştur. Kimileri deveyle, kimileri de bir yudum suyla imtihan edilmişlerdir. Bizde de domuzun ve domuz kadar olmasa da köpeğin böyle bir yönü vardır.
Taabbudîlik (kayıtsız şartsız kulluk) esas olmakla beraber köpeğin beslenmesi hakkındaki yasaklamanın hikmetlerinden bazıları şunlar olabilir:
- Köpek besleyecek kadar imkânı olanların bakım ve harcamalarına yoksul, kimsesiz insanlar daha lâyıktır.
- Tıbbın kesin açıklamalarına göre köpeklerden insanlara geçen birçok tehlikeli hastalık mevcuttur. Köpeğin çeşitli ilaç ve iğnelerle kontrol altında tutulması, durumu çok fazla değiştirmemektedir. Evinde köpek besleyip de köpek virüsünden, kılından ya da köpeğin saldırısından dolayı ölen, yaralanan ya da felç geçiren dünya kadar insan vardır.
- Köpek yoldan gelip geçeni, misafiri ve bir şey istemek için geleni korkutur, rahatsız eder. Bu da insanlara bir zulümdür.
Netice olarak; köpek besleme yukarıda belirtildiği gibi iki şartla (bekçilik veya avcılık) câiz görülmüştür. Bunların dışında herhangi bir maksatla beslenmesi câiz görülmemiştir.
Dipnotlar
