Selam vermek sünnettir, verilen selamı almak vaciptir. Selam veren sünnet, selamı alan da vacip sevabı kazanır gibi görünse de aslında ikisi de vacip sevabı alabilir çünkü selam veren, sünnet işlemekle bir vacibe vesile olmuştur. Selamlaşmanın sünnet oluşu şu hadis-i şerife ve Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) uygulamalarına dayanır:
أَفْشُوا السَّلَامَ بَيْنَكُمْ “Aranızda selamı yayın.” (Ebû Dâvud, edeb 142).
Verilen selamı almanın vacip olması ise şu âyet-i celileye istinad eder:
وَإِذَا حُيّ۪يتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا “Şayet size selam verilirse, siz de ondan daha güzel bir tarzda selamı alın, en azından verilen selamın misli ile karşılık verin!” (Nisâ Sûresi, 4/86).
Kadınla erkeğin selamlaşması umumiyet itibarıyla haram kılınmamıştır. Bu konuda yasaklama ya da mekruh görme şeklinde rivayet edilen bazı hadisler zayıf bulunmuş ve hem erkeğin kadına hem de kadının erkeğe selam vermesi câiz görülmüştür. (Ebû Dâvud, edeb 148; Tirmizî, isti’zân 9). Bir hadis-i şerifte Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) uğradığı bir kadınlar topluluğuna selam verdiği rivayet edilmiştir. Bir başka rivayette ise Ebû Tâlib’in kızı Ümmü Hânî, Efendimiz’e uğramış, O’na selam vermiş, Efendimiz de selamını almış ve onu selam vermekten menetmemiştir. (Buhârî, gusül 21; salât 4).
Ancak, kadın sesinin avret olması ve fitneye/imtihana sebebiyet verebilmesi yönüyle bazı hususi ölçüler getirilmiş ve mesele büyük oranda fitneden emin olma şartına bağlanmıştır (İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 12/298). Buna göre bir kadının yabancı bir erkeğe selam vermesi Hanefîlere göre câiz değildir. Ancak mahremi olan bir erkeğe selam verebilir. Yabancı birine selam verememesinin sebebi, fitnenin önüne geçmektir. Nitekim kadın ezan ve kamet okumaktan, sesli Kur’ân tilavetinden de menedilmiştir (İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 12/298).
Fakat herhangi bir şekilde ve konumda bir kadın bir erkeğe selam vermek istediğinde veya vermek zorunda kaldığında eğer gençse sesini yükseltmeden vermelidir. Yaşlıysa yüksek sesle de verebilir. Kadının selamını erkeğin alması gerekir. Bir erkek bir kadına ya da kadınlar topluluğuna selam verebilir. Bu durumda kadın da erkeğin selamını almak zorundadır çünkü verilen selamı almak vaciptir fakat kadın eğer gençse, selamı içinden alması gerekir. Yaşlıysa, dışından da alabilir (Mevsılî, el-İhtiyâr, 2/420). Burada da yine sesin avret olması ve fitneye/imtihana sebebiyet vermemesi hususu gözetilmiştir.
Şâfiîlere göre kadının güzelliği dolayısıyla fitneye düşme tehlikesi varsa, kadının da erkeğin de selam alıp vermesi câiz olmaz. Bunlardan birisi selam vermişse, diğerine selamı almak vacip değildir, hatta mekruh olur. Mâlikîler ise meseleyi büyük oranda selam veren ya da verilen kadının yaşlı veya genç olmasına bağlamışlardır. Gençse selam alıp vermesi mahzurlu görülmüş, yaşlıysa câizdir denilmiştir (İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 12/298). Ayrıca kadınla erkek karşılaştığında, fitneden emin iseler, âdap açısından önce erkek selam verir (el-Fetâvâ’l-Hindiyye, 5/325).
Hadis şarihlerinin ve fıkıh üstadlarının bu yaklaşımlarından şu neticeyi çıkarmak mümkündür: Kadınlarla erkeklerin selamlaşmasında umumi manada bir sakınca yoktur. Sakınca söz konusu olacaksa bu, fitneden dolayı olur. Bu da kadının genç, güzel ve sesinin alımlı olmasıyla alâkalıdır. Öyleyse, fitneden emin olunduğu yerde iki taraf arasında selamlaşmada bir mahzur yoktur. Fitneden korkuluyorsa kaçınmak ve selam vermemek evladır.
İşverenlerin işyerine, bir öğretmenin öğretmenler odasına, öğretmenlerin ve üniversite hocalarının, bayanların bulunduğu sınıfa girdiklerinde vs. selam vermelerinde mahzur yoktur çünkü zaten orada bulundukları zaman zarfında iş veya ders icabı konuşmak zorunda kalıyorlar. Selam ise konuşulan şeylerin en güzellerindendir. İş icabı konuşurken herhangi bir mahzur görülmezken, selamı mahzurlu görmek makul olmaz.
Kaynak: Kadın ve Aile İlmihali
