819
İçindekiler
Kitap bir ön söz, 3 bölümden oluşmaktadır.
Birinci Bölüm: Sünnetin dindeki yeri ve bağlayıcılığı, “Sünnet: İslam Hukukunun İkinci Kaynağı” başlığı altında işlenmiştir. Sünnetin tanımı yapıldıktan sonra, Hz. Peygamberin (s.a.v) dindeki konumu Kur’an-ı Kerim’e referansla “itaat” ve “ittiba” kavramları ve “vahy-i gayri metluvun varlığı” ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre, Kur’ân’ın birçok ayetinde Allah Resûlüne hem itaat hem ittiba edilmesi emredilmiştir. İtaat, söz ve sözün sevk ettiği/edeceği eylemin, ittiba ise eylemlerin yani pratiğin bağlayıcı olduğunu vurgulamaktadır. Zira, peygamberlerin getirdikleri öğretiler, şifahi öğretilerle sınırlı değildir. Şifahi öğretinin yanında pratik uygulamaları da söz konusu öğretinin önemli bir yanını oluşturmuştur.
Bu bölümde yazarın şu tespitleri dikkat çekmektedir:
“Kur’an-ı Kerim’de her ne zaman ‘Allah’a itaat’ zikredildiyse, tek bir ayet bile ihmal etmeksizin, bunu daima ‘Peygamber’e itaat’in taakip etmesi şayan-ı dikkattir (Ali İmran, 3/32, 132; Nisa, 4/59; Maide, 5/92 vd.). Bütün kitap boyunca Allah’a itaatin zikredilip de beraberinde ‘Resul’ itaate atıfta bulunmayan herhangi bir ayet yoktur. Tam tersine ‘Resul’e itaat’in zikredilip de ‘Allah’a itaat’e herhangi bir referans bulunmayan bazı ayetler (Nur, 24/54, 56; Nisa, 4/42, 115; Şura, 42/51) bulunmaktadır.’’ (s.21). “Bütün bu ayetler (Ali İmran, 3/31; A’raf, 7/157-158; Tevbe, 9/117; Enfal, 8/64 vd.), değişik ifade ve üsluplarla ‘peygamberlere tabi olma’nın zorunluluğu üzerinde güçlü bir vurgu yapmakta ve bir peygambere inanan herhangi bir kimsenin ona ‘tabi olmak’la yükümlü bulunduğunu göstermektedir” (s.24).
Allah’a itaatin, Peygambere itaat olmaksızın gerçekleşmeyeceği de vurgulanmıştır. Çünkü Resul’e itaat, gerçekte Allah’a itaat olduğu Kur’ân-ı Kerim’de ifade edilmiştir. “Kim Resul’e itaat ederse, Allah’a itaat etmiş olur (Nisa, 4/80)”. Vahy-i gayri metluv, Kur’ân’la sabittir (detay için bakınız: s.27-40). Bu vahiy türü, “Kur’ân-ı Kerim’de ortaya konan prensiplerin detayları ve günlük meseleler konusunda Allah’ın muradını bilmeye götüren vahiy” olarak fonksiyonunu icra eder ve vahy-i metluv gibi şifahi olarak nakledilmek yerine doğrudan Allah Resulü’nün sözleri ve fiilleri vasıtasıyla pratiği şekillendirir.
İkinci Bölüm: İlk bölümde Allah Resûlü’ne itaat ve ittibanın bağlayıcılığı ve Kur’ân dışında da aldığı vahiyle yönlendirildiği ve eylemlerinin şekillendirildiği ortaya konulduktan sonra, ikinci bölümde Allah Resûlüne itaatin alanı belirlenmiştir. Allah Resûlünün hüküm koyma yetkisi, Kur’an-ı Kerim’i yorumlama ve açıklama yetkisi, Allah Resûlü’nün dini ve dünyevi konulardaki otoritesi üzerinde durulmuştur. Bütün bunlar çeşitli ayetlerle ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Üçüncü Bölüm: Sünnetin sahih bir şekilde günümüze nakli/gelişi, fıkıh usûlü ve hadis usûlü açısından incelenmiştir. Mütevâtir, meşhur ve haber-i vahid taksimine dikkat çekilerek fukahanın fıkhî dayanak olarak sünnete müracaatında güvenilirlik açısından sünnet/hadis konusunda belli derecelendirmeler gözettiği vurgulanmıştır. Daha sonra hadisin nasıl muhafaza edildiği ve ilk dönemde kimler tarafından nasıl tedvin edildiği örnekler verilerek ortaya konmuştur. Ezberleme, müzakere, yazı ve pratik muhafaza yolları üzerinde durulmuştur. İlk dönemde tedvinine de sahabenin bizzat yazdıkları ve onlardan sonraki nesil tabiin döneminde yazılanlar örnekler üzerinden konu edilmiştir. Hadislerin ilk dönemden itibaren olmak üzere 1. ve 2. asırlarda da çok kişi tarafından yazıldığı isimleri ve kaynaklarıyla verilmiştir.
Son olarak da hadis tenkidi konusuna değinilmiş ve kısa bir sonuçla kitap tamamlanmıştır.
Neden Okumalıyım? Hangi Sorularıma Cevap Verir?
- Sünnet nedir? Sünnet dinin ikinci kaynağı mıdır?
- Bir peygamber insanlara gönderilirken hangi statüyle gönderilmiştir?
- Peygamberler mesajı ilettikten sonra onların mesajla ilişkileri kesilmiş midir?Peygamberler ve mesaj arasında nasıl bir ilişki vardır?
- Allah Resûlü (s.a.v), Kur’ân dışında vahiy almış mıdır?
- Allah Resûlü’nün tutum ve davranışları vahyin kontrolünde midir?
- Kur’an-ı Kerim, Hz. Peygambere (s.a.v) itaati bağlayıcı kılmakta mıdır? Bu bağlayıcılık sadece sözlerini mi, yoksa hem söz hem de pratikteki uygulamalarını mı kapsamaktadır?
- Hz. Peygamberin (s.a.v) otorite alanının çerçevesi nedir?
- Peygamber(ler)in hüküm koyma yetkisi var mıdır?
- Sünnet, günümüze korunarak nakledilebilmiş midir? Nasıl?
- İlk dönem itibarıyla hadisler/sünnet yazıya aktarılmış mıdır?
- Hadislerin râvi ve metin tenkidi yapılmış mıdır? Sahih, zayıf ve uydurma hadisler birbirinden hangi metotlarla ayrılmıştır?
Bu ve benzeri birçok sorunun cevabını bu kitapta özet halinde bulmak mümkündür. Sünnetin dindeki yeri ve Peygamberin otoritesi ile ilgili ilk seviye okuma yapmak isteyenlerin müracaat kitaplarından kabul edilebilir. İleri okumalar için bir ilk adım olarak okunması tavsiye edilebilir.
Kitabın Hitap Ettiği Disiplin ve Alanı
Kitap, İslam hukuk metodolojisi ve hadis ilimleri alanlarındaki meseleleri konu edinmektedir. Sünnetin dindeki yeri, bağlayıcılığı, Allah Resûlü’nün konumu ve sahih bir şekilde sünnetin günümüze nakli konularını işlemektedir.
Yazılış Amacı
Önsözde ifade edildiği üzere
“Bu kitapla, ‘Hz. Peygamber’in (s.a.v) sünneti’nin’ mahiyetini, geçmişten geleceğe bütün zamanlarda ve bütün Müslümanlar üzerinde nasıl bağlayıcı bir otoriteye sahip bulunduğunu, Kur’an-ı Kerim’in ona verdiği statüyü ve ümmetin onu gelecek nesiller için muhafaza etmek gayesiyle uyguladığı metotları öğrenmek isteyen genel okuyucu hedeflenmektedir” (s.11).
***
Sünnetin dindeki yeri ile ilgili temel konular adına mutlaka okunması gereken bir kitap olduğunu ifade ediyor,
bir kalem ve bir not defteri eşliğinde
zevkli okumalar diliyoruz.
