İçindekiler
Kur’an, ahiret hayatının gerçekleşmesini bir kısım mühim sebeplere de bağlar. Bunları sırasıyla kısaca ele alıp inceleyelim:
1. Ubûdiyetin/Kulluğun Karşılığının Verilmesi
İnsanın yaratılışının önemli gayeleri vardır ve bu yaratılışta Yüce Yaratıcı’nın pek çok hikmetlerinin olduğu açık bir gerçektir. Sürekli değişen ve her an yenilenen bir dünyada yaşıyoruz. Her şeyin bir noktaya bir sona doğru seyrettiğini görüyoruz ki, varılacak bu son nokta, yaratılış gayesinin ve bu istikametteki çabaların anlam kazanacağı ahiret hayatından başkası değildir.
Bu cümleden olarak diyebiliriz ki, Allah’ın, salih kullarının amellerini karşılıksız bırakması, –O’nun hikmetine münafi bir durumun ortaya çıkması demek olacağından– düşünülemez. Zira böyle bir durumda, hayır ve şer, iyilik ve kötülük farkı ortadan kalkacak; iyi ile kötü arasında mücadele veren insanın çabası bir anlam ifade etmeyecektir.
Öyleyse, insanların yapmış olduğu salih amellerin karşılığını görebilmeleri için, ölüm sonrası bu hayatın ötesinde başka bir hayatın varlığı gerekmektedir. Bu itibarladır ki, Kur’an iyilik ve güzellik sergileyenlerin karşılığının yine aynı şekilde bir iyilik ve güzellik olacağını hatırlatır:
“İhsanın (iyiliğin, güzelliğin) neticesi ondan başka bir şey mi olacaktır?” (Rahman suresi, 55/60)
Dünyada nefsini haramlardan Allah için koruyan, helalin idraki içinde yaşayan ve hak-hakikat için her türlü külfete katlanan bir şahsın fedakarlıkları için Yüce Allah’ın bir mükafat vermemesi mümkün müdür?
Nitekim Kur’an, Rablerine yönelip “Bize va’dettiğin mükafatları lutfet.” (Al-i İmran suresi, 3/194) diyen kullarına Allah’ın icabetinin şu şekilde olduğunu bildirir:
“Sizden gerek erkek, gerek kadın hayır işleyen hiçbir kimsenin çalışmasını zayi etmem. Çünkü siz birbirinizdensiniz. Benim rızam için hicret edenlerin, vatanlarından sürülenlerin, benim yolumda işkenceye, ziyana uğrayanların yine benim yolumda savaşanların ve öldürülenlerin elbette kusurlarını örtecek ve onları Allah tarafından mükafat olarak içinden ırmaklar akan cennetlere yerleştireceğim. (Şu bir gerçek ki) en güzel mükafatlar Allah’ın yanındadır.” (Al-i İmran suresi, 3/195)
Yine bu münasebetle Mürselat suresinde Yüce Allah, -yaratılış maksat ve istikametinde kulluklarını eda edenlerin bu davranışlarına karşılık olarak- bütün güzellik ve nimetleriyle Cennet’in kendilerine verileceğini şöyle beyan eder:
“Biz, gerçekten güzel davrananları böylece mükafatlandırırız … “(Mürselât suresi, 77/44,45.)
Netice olarak diyebiliriz ki, insanın yapmış olduğu ibadetin karşılığını alması ve amellerinin gerçek değerini görmesi gibi, yaratılışa ait gayelerin gerçekleşmesi için ahiret hayatı mutlaka vuku bulacaktır:
“O gün insanlar, -yaptıklarının karşılığı kendilerine gösterilsin diye- grup grup (ilahi divana) çıkarlar.”(Zilzal suresi, 99/6)
2. Mutlak Adaletin Gerçekleştirilmesi
Eski-yeni, medeni-gayr-i medeni, bilgili-bilgisiz herkeste, dünyada iken elde edilemeyen adaletin gerçekleşmesi konusunda bu alemin ötesinde bir başka hayatın varlığına dair ilhama benzeyen gizli bir şuur hali mevcuttur. İnsan fıtratından sökülüp atılması mümkün olmayan bu şiddetli duygunun mercii, nihai tahlilde bütün asılların aslı olan Yüce Allah’tır.
Öyleyse Cenab-ı Hak, insanların fıtratına yerleştirdiği bu duygunun icabı olarak, rabbani adaletin bir gün hükmünü tam icra edeceği ve bugünkünden daha mükemmel olan bir hayat sahası yaratacaktır. Bu itibarla ‘Ceza ve mükafat olarak vicdani ıstırap ve vicdani tatmin insan için yeterlidir, bu itibarla ahiret düşüncesine gerek yoktur.’ şeklinde gündeme getirilen bir yaklaşımın tutarsızlığı üzerinde durmamız gerekmektedir.
Böyle bir yaklaşımın, ‘ahiret hayatına duyulan ihtiyacı ortadan kaldırabileceğini’ ileri sürmenin makul hiçbir temeli yoktur. Sözgelimi, bir kimse suçsuz bir insanı öldürmüş ve bu öldüren de hemen bir kaza dolayısıyla ölmüşse, bu kişi o suçtan ıstırap çekmek için ne zaman fırsat bulacaktır? Veya bu şahıs, hak ve adalet gibi bir değer uğrunda savaşıp can vermişse, bu kişinin kalbinde duyması gereken itminan mükafatı ne zaman gerçekleşecektir?
Görülüyor ki, bu dünyada her suça tam tamına bir ceza ve her iyiliğe tam tamına bir mükafat verilemiyor. Bu itibarladır ki, aklın insanı ulaştırdığı en son nokta, ahiretin vuku bulmasının gerekliliğidir.
Kur’an-ı Kerim, ahiret meselesini ve onda görülecek olan hesabı, adil karşılık çerçevesinde ele alır:
“Zerre miktar bir hayır işleyen de, şer işleyen de onun karşılığını görecektir.” (Zilzal suresi, 99/7,8)
“Kıyamet günü için Biz, adil teraziler koyarız. Hiçbir kimseye zerre kadar bir haksızlık edilmez. Hardal tanesi ağırlığınca da olsa, yapılan iyi veya kötü işi oraya getirip tartarız. Hesap görücü olarak Biz (fazlasıyla) yeteriz.” (Enbiya suresi, 21/47)
Ahiret hayatı, ilahi adaletin mutlak anlamda tecellisi bakımından temel ve merkezi bir konuma sahiptir. Nitekim Kur’an, hayatlarının sonlarına kadar farklı yolları takip etmiş insanların, ölümlerinden sonra -mükafat ve ceza olarak- aynı akıbetle karşılaşmalarının mümkün olmayacağını ve bunun Allah’tan beklenemeyeceğini kesin bir ifadeyle vurgular:
“Yoksa o kötülükleri işleyip duranlar, iman edip güzel ve makbul işler gerçekleştirenlere yaptığımız muameleyi, kendilerine de göstereceğimizi; hayatlarında ve ölümlerinde onları bir tutacağımızı mı sanıyorlar? Ne kötü bir muhakeme!” (Casiye suresi, 45/21)
“Biz şimdi Müslümanları, suçlu (kafirler) gibi mi tutacağız? Ne oluyor size? Ne biçim hüküm veriyorsunuz?” (Kalem suresi, 68/35-6.)
Yüce Allah va’dettiği o günü mutlaka yaratacaktır. Zira, O’nun, yaratılış gayelerine uygun biçimde ömürlerini geçiren mü’minleri takdir etmemesi ve de hayata tuzak kuran, nizamı bozan inkarcı ve fasıkları tekfir etmemesi, adalet ve hikmetinden vazgeçmesi manasına gelecektir.
Hasılı, gerek mü’minler mükafatlarını, gerek kafirler cezalarını çoğunlukla bu dünyada almadıklarına göre, demek ki, netice, büyük bir mahkemeye bırakılmaktadır.
3. İhtilafların Sona Erdirilmesi
İnsanın yeryüzünde yaratılışından beri, hakikatin, fertler ve toplumlar arasında anlaşmazlıklara neden olabilecek biçimde değişik şekillerde algılandığı bilinen bir husustur. Bu değişik algılamalar, farklı nazariyelere dayalı birçok toplum, kültür ve inançların doğmasına neden olmuştur. Her çağda, bu inançların taraftarları, kabullendikleri düşünceleri yaymak için büyük bir çaba sarf etmişlerdir. Durum böyle olunca aklı başında olan her insan, bu ihtilafların mutlaka bir gün çözümlenmesi ve neyin doğru neyin yanlış olduğunun ortaya çıkması gerektiği, sonucuna varacaktır.
Ne var ki, gerçekler üzerindeki perdelerin, bu dünyada iken açılamayacağı ve her şeyin ortaya serilemeyeceği de meydandadır. Çünkü dünyanın üzerine kurulduğu yapı buna izin vermez. Öyleyse bu ihtiyacın karşılanması için başka bir aleme/hayata ihtiyaç vardır. Gerek inat ve nefret gibi önyargıların, gerekse yanlış zihni tavırların ürettiği ihtilafların, ne söz meclislerinde ne de harp meydanlarında çözülebilmesi mümkün değildir.
Öyleyse, her şeyin kesin ve nihai bir hükümle karara bağlanacağı bir gün gerekir ki, insanlar hayatları boyunca daldıkları tartışmalarda yatan hakkın ve batılın iç yüzünü öğrenebilsinler. Bu ise, ancak, her şeyi, en iyi bilen ve görüp gözeten Allah’ın huzurunda gerçekleşebilir. Ahiret hayatının zaruretine esas teşkil eden bu husus, Nahl suresinde şöyle açıklanır:
“Onlar ‘Ölecek kimseyi Allah diriltmez.’ diye var güçleriyle yemin ettiler. Hayır, bu O’nun üzerine aldığı hak bir vaaddir (diriltecektir.) Ama insanların çoğu bunu bilmezler. (Diriltecektir ki,) hakkında ihtilaf ettikleri gerçeği onlara açıklasın ve inkar edenler de yalancı olduklarını bilsinler.” (Nahl suresi, 16/38-9.)
Bu ayette yüce Allah, öldükten sonra tekrar diriltmeyi üzerine aldığı bir va’d olarak bildirdikten sonra, bunu hangi sebeple üzerine aldığını da beyan etmiştir ki, bunlardan biri, ihtilaf ettikleri gerçeğin onlara bildirilmesi; ikincisi ise, inkar edenlerin gerçekten yalancı olduklarının kendilerine gösterilmesidir.
Kur’an, o günü, insanın, yalnız söz ve amellerinin değil, gizli maksat ve niyetlerinin de ele alınıp değerlendirmeye tabi tutulacağı bir gün olarak vasfeder:
“O gün, bütün sırlar ortaya dökülür.” (Tarık suresi, 86/9.)
Kaynak: Bir Müslümanın Yol Haritası
İlave bilgi için:
İMKANI VE LÜZUMU AÇISINDAN KUR’AN’DA AHİRET HAYATI (1)
İMKANI VE LÜZUMU AÇISINDAN KUR’AN’DA AHİRET HAYATI (2)
