Değerli kardeşimiz,
Hanefî mezhebine göre bir müslümana cumanın vacip/farz olabilmesi için bazı şartlar vardır. Bunlar:
1- Mukîm olmak, yani bir yerde ikamet edip sefer halinde olmamak
2- Erkek olmak
3- Mazeretsiz olmak
4- Hür olmak (Diyanet İlmihali, c. 1/290-94) şeklinde sıralanabilir.
Dört başlık altında zikredilen cumanın vacip/farz olmasının şartlarından özellikle “erkek olmak” şartı üzerinde durmaya çalışacağız.
Cuma namazının kadınlara farz olmadığı hususunda icma ve ittifak vardır. Zira on dört asırlık İslam Tarihinde kadınlara Cuma namazının farz olduğunu söyleyen kimse olmamıştır. Konuyla ilgili hadis-i şerif zaten bunu açıkça belirtmektedir: “Cuma namazı cemaat halinde kılınmak üzere her müslümanın üzerine vacip bir haktır. Ancak şu dört kimse bundan müstesnadır. Köle, kadın, çocuk ve hasta” (Ebu Davud, Salât 215). Konu ile ilgili bir başka rivayet ise: “Kadınların Cuma namazı kılmaları farz değildir.” (Ebu Davud, Salât, 240) buyrularak kadına cumanın vacip yani farz olmadığı net olarak ifade edilmiştir.
Hanefî mezhebine göre kadın için en faziletli olan, kadının Cuma namazını (yani Cuma yerine geçen o günkü öğle namazını) evinde kılmasıdır. Zira kadının evinde namaz kılmasının faziletiyle ilgili hadis-i şerifler vardır. Bununla beraber kadın, Cuma namazında hazır bulunursa bunun sahih olacağı ve kadının ayrıca öğle namazı kılmasına gerek olmadığı belirtilmiştir. Hanefi mezhebinin önemli simalarından İmam Kâsânî, Cuma namazının kadın için farz olmamasının hikmetini açıklarken şu iki hususa temas eder: Onun ev işleriyle meşgul olması ve erkeklerin bulunduğu yerlere çıkmasının mahzurları. (Kâsânî, Bedâiu’s-Sanâî, c. 1/258) Tabi bu yorum, meselenin hikmetlerini anlama çabasıdır. Yoksa “Cuma namazı, bu hikmetlerden dolayı kadınlara farz kılınmamıştır” şeklinde bir yaklaşım doğru değildir. Zira meselenin hükmü hikmetlere değil sebeplere/illetlere bağlanmıştır. Esas sebep Efendimiz’in sallallahu aleyhi vesellem bu konudaki yasaklayıcı açık beyanlarıdır.
Evet, dinimiz kadınlara cumayı farz kılmamış, onları böyle bir mükellefiyetten muaf tutmuş fakat bunun yanında Cuma kılmalarını da yasaklamamıştır. İstediklerinde belli şartlar çerçevesinde gidip camide cumayı kılabilirler ve o gün ayrıca öğle namazını kılmalarına da gerek kalmaz. Kadınların Cuma namazından muaf tutulmaları onlar için bir rahmettir. Çünkü kadınların çocukları vardır, ev işleriyle meşguldürler, kocalarının ihtiyaçlarını görme durumları söz konusudur vs. Yani bazı dönemler itibariyle dışarıya çıkmak onlara zor gelir. Öyleyse, kadınlara Cumanın farz olmadığı bilinmeli, fakat bir fitne söz konusu olmadıkça gitmek isteyenlere de mani olunmamalıdır. Ayrıca, cumaya gidecek kadınlar da erkeklere cami içinde bile birer imtihan unsuru olmamak, onların namazdaki konsantrasyonlarını kaybetmelerine sebebiyet vermemek için, giyim kuşamlarına, hal ve davranışlarına dikkat etmelidirler. Bu konuda, camilere girişte bayanlara has bir kapının olması, bayanların erkeklerle içli dışlı olmamalarının sağlanması gibi hususlar da vardır ki bunlar camilerin yetkililerine kalmaktadır.
Selametle kalın.
