Hikmet.Net
  • Ana Sayfa
  • Kategoriler
      • Akide ve İnanç
        • Ahiret
        • Cennet & Cehennem
        • Haşr
        • Kabir
        • Allah
        • Dinler
        • İnanç Çeşitleri
        • Hıristiyanlık
        • İslamiyet
        • Yahudilik
        • Kader
        • Kutsal Kitaplar
        • Melekler
        • Şefaat
        • Metafizik
        • Cinler
        • Ruh
        • Rüyalar
        • Şeytan
        • Peygamberler
      • Kadın ve Aile
        • Aile İçi İlişkiler
        • Akraba
        • Boşanma
        • Çocuk
        • Emzirme
        • Hayız
        • Kadın- Erkek İlişkileri
        • Karı- Koca Hakları
        • Lohusalık
        • Nikah
        • Nişanlılık
        • Tesettür
      • İbadet
        • Dua
        • Hac & Umre
        • Kurban
        • Namaz
        • Oruç
        • Temizlik
        • Zekat & Fitre & Sadaka
      • Helal & Haramlar
        • Giyim & Kuşam
        • Kumar & Şans Oyunları
        • Müzik
        • Yiyecek & İçecekler
      • Siyer
        • Efendimiz'in Ahlakı
        • Efendimiz'in Ailesi
        • Efendimiz'in Mucizileri
        • Efendimiz'in Savaşları
        • Efendimiz'in Sıfatları
      • Ticaret ve Finans
        • Alışveriş
        • Faiz ve Bankacılık
        • Güncel Meseleler
        • İşçi- İş Veren Münasebetleri
        • Ortaklık ve Sözleşmeler
      • Kur'an-ı Kerim
        • Kur'an Okuma ve Meal
        • Kur'an'ın Özellikleri
      • Ahlak
      • Gündem Yazıları
      • Hadis
      • İslam Tarihi
      • Sosyal İlimler
      • Tefsir
      • Tasavvuf
      • Şahıslar
      • Muhtelif
  • Akide ve İnanç
  • Ticaret ve Finans
  • Helal Gıda
  • Çocuk Eğitimi
  • Dua UfkuYeni
  • Blog
  • Hakkımızda
  • İrtibat
  • Gizlilik Politikası
Hikmet.Net
Sorunuzu Sorun
  • Ana Sayfa
  • Kategoriler
      • Akide ve İnanç
        • Ahiret
        • Cennet & Cehennem
        • Haşr
        • Kabir
        • Allah
        • Dinler
        • İnanç Çeşitleri
        • Hıristiyanlık
        • İslamiyet
        • Yahudilik
        • Kader
        • Kutsal Kitaplar
        • Melekler
        • Şefaat
        • Metafizik
        • Cinler
        • Ruh
        • Rüyalar
        • Şeytan
        • Peygamberler
      • Kadın ve Aile
        • Aile İçi İlişkiler
        • Akraba
        • Boşanma
        • Çocuk
        • Emzirme
        • Hayız
        • Kadın- Erkek İlişkileri
        • Karı- Koca Hakları
        • Lohusalık
        • Nikah
        • Nişanlılık
        • Tesettür
      • İbadet
        • Dua
        • Hac & Umre
        • Kurban
        • Namaz
        • Oruç
        • Temizlik
        • Zekat & Fitre & Sadaka
      • Helal & Haramlar
        • Giyim & Kuşam
        • Kumar & Şans Oyunları
        • Müzik
        • Yiyecek & İçecekler
      • Siyer
        • Efendimiz'in Ahlakı
        • Efendimiz'in Ailesi
        • Efendimiz'in Mucizileri
        • Efendimiz'in Savaşları
        • Efendimiz'in Sıfatları
      • Ticaret ve Finans
        • Alışveriş
        • Faiz ve Bankacılık
        • Güncel Meseleler
        • İşçi- İş Veren Münasebetleri
        • Ortaklık ve Sözleşmeler
      • Kur'an-ı Kerim
        • Kur'an Okuma ve Meal
        • Kur'an'ın Özellikleri
      • Ahlak
      • Gündem Yazıları
      • Hadis
      • İslam Tarihi
      • Sosyal İlimler
      • Tefsir
      • Tasavvuf
      • Şahıslar
      • Muhtelif
  • Akide ve İnanç
  • Ticaret ve Finans
  • Helal Gıda
  • Çocuk Eğitimi
  • Dua UfkuYeni
  • Blog
Sorunuzu Sorun
Hikmet.Net
Hikmet.Net
  • Ana Sayfa
  • Kategoriler
      • Akide ve İnanç
        • Ahiret
        • Cennet & Cehennem
        • Haşr
        • Kabir
        • Allah
        • Dinler
        • İnanç Çeşitleri
        • Hıristiyanlık
        • İslamiyet
        • Yahudilik
        • Kader
        • Kutsal Kitaplar
        • Melekler
        • Şefaat
        • Metafizik
        • Cinler
        • Ruh
        • Rüyalar
        • Şeytan
        • Peygamberler
      • Kadın ve Aile
        • Aile İçi İlişkiler
        • Akraba
        • Boşanma
        • Çocuk
        • Emzirme
        • Hayız
        • Kadın- Erkek İlişkileri
        • Karı- Koca Hakları
        • Lohusalık
        • Nikah
        • Nişanlılık
        • Tesettür
      • İbadet
        • Dua
        • Hac & Umre
        • Kurban
        • Namaz
        • Oruç
        • Temizlik
        • Zekat & Fitre & Sadaka
      • Helal & Haramlar
        • Giyim & Kuşam
        • Kumar & Şans Oyunları
        • Müzik
        • Yiyecek & İçecekler
      • Siyer
        • Efendimiz'in Ahlakı
        • Efendimiz'in Ailesi
        • Efendimiz'in Mucizileri
        • Efendimiz'in Savaşları
        • Efendimiz'in Sıfatları
      • Ticaret ve Finans
        • Alışveriş
        • Faiz ve Bankacılık
        • Güncel Meseleler
        • İşçi- İş Veren Münasebetleri
        • Ortaklık ve Sözleşmeler
      • Kur'an-ı Kerim
        • Kur'an Okuma ve Meal
        • Kur'an'ın Özellikleri
      • Ahlak
      • Gündem Yazıları
      • Hadis
      • İslam Tarihi
      • Sosyal İlimler
      • Tefsir
      • Tasavvuf
      • Şahıslar
      • Muhtelif
  • Akide ve İnanç
  • Ticaret ve Finans
  • Helal Gıda
  • Çocuk Eğitimi
  • Dua UfkuYeni
  • Blog
Sorunuzu Sorun
© Telif Hakkı 2023, Tüm Hakları Saklıdır | hikmet.net
AKİDE VE İNANÇKADERSORU-CEVAPLAR

İnsan İradesinin İlahi İrade Karşısındaki Konumu Nasıldır?

Yazar: Hikmet.Net 24 Ekim 2022
Yazar Hikmet.Net Tarih: 24 Ekim 2022Güncelleme: 16 Haziran 2023
Paylaş: 0FacebookTwitterWhatsappTelegramThreadsBlueskyEmail
960

Kur’an’da kader kavramı sadece insanla değil, mikro alemdeki zerrelerden makro alemlere kadar bütün bir kainatla ilgilidir. Yani sebep ve sonuç çizgisi içinde varlık sahasına çıktığına şahit olduğumuz her bir mevcut, bir ilahi program (kader) içinde meydana getirilmektedir.

İlgili ayetler dikkatle incelendiğinde bu husus açık bir şekilde görülür. (Bkz. Kamer suresi, 54/49; Ra’d suresi, 13/8; Yunus suresi, 10/44; Neml suresi, 27/75.) Kur’an, insanla alakalı kader konusunu ele alırken meseleyi bazen Allah’ın iradesine bakan yönüyle ele alır bazen de insanların iradesine bakan yönüyle ele alır. Olaya bir bütünlük içinde bakılmazsa, iki ayrı açıdan dikkatlere arz edilen bu ayetlerin birbiriyle çeliştiği zannedilebilir. Fakat durum böyle değildir.

Şimdi bu ayetleri sırasıyla ele alalım.

İnsanın fiil ve hareketlerinde hür olduğunu belirten ayetler:

“Şüphesiz biz ona doğru yolu gösterdik. İster şükredici olsun ister nankör.” (İnsan suresi, 76/3)

“De ki, (size gelen) gerçek/hak, Rabbinizdendir. Artık dileyen iman etsin, dileyen inkar etsin.” (Kehf suresi, 18/29)

“Her kim iyi bir iş yaparsa lehine; her kim de kötülük yaparsa aleyhinedir. Rabbin kullara asla zulmetmez.” (Fussilet suresi, 41/46)

“Her nefis kazandığı karşılığında rehindir. (Herkes yaptığı işlerin rehini ve esiridir.)” (Müddessir suresi, 74/39)

“De ki: Ey insanlar, Rabbinizden hak olan (Kur’an) gelmiştir; her kim ona uyarsa kendi için uymuş olur. Her kim de (ondan ayrılır) dalalete düşerse, (olan yine) kendisine olur.” (Yunus suresi, 10/108.)

Bir kısmını misal olarak aldığımız bu ayet-i kerimeler gösteriyor ki, insan fiil ve hareketlerinde hürdür. Bu sebeple de o, fiil ve hareketlerinden sorumludur. 

İlahi Meşietin/İradenin esas olduğunu bildiren ayetler:

“Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz.” (İnsan suresi, 76/30)

“Allah dileseydi, onu yapamazlardı.” (En’am suresi, 6/37)

“Allah dilemeyince iman edecek değillerdi.” (En’am suresi, 6/111)

Görüldüğü gibi birinci grup ayetlerde insanın hür bir varlık olduğu, ikincisinde ise, İlahi iradenin esas ve belirleyici olduğu vurgulanmaktadır. Bu iki grup ayet arasında telifi mümkün olmayan bir zorluk söz konusu değildir. Birinci gruptaki ayetlerde konu, insan iradesini ilgilendiren yönüyle ele alınmıştır, ikinci gruptaki ayetlerde ise mesele, Yüce Yaratıcı’nın iradesi cephesiyle ele alınmıştır.

Şu halde bu ayetleri şu ifade altında telif edebiliriz:

İlahi irade esas olmak üzere, insan dilediğini yapabilen bir varlıktır. Bu şu demektir: Cenab-ı Allah külli iradesinin taallukuna bizim irademizi bir şart-ı adi yapmıştır. İnsanın, olmasını istediği maddi veya manevi herhangi bir şeyin varlık sahasına çıkması, -tabir caiz ise- ilahi iradenin vizesine bağlıdır.

İlahi adet (adetullah) gereğince, insan dilemesinde hürdür, ancak onun dilediği şeyin olması da yine ilahi irade ve kudrete bağlıdır; kulun dilediğini Allah da dileyip onay vermedikçe onun dilemesi bir şey ifade etmez.

Diğer bir ifadeyle, kulun dilemesi ilahi iradenin izin ve kabulüne mazhar olmadıkça bir şey meydana gelmez. Olan her şey O’nun izni ve iradesi dahilinde olur; O’nun iradesine rağmen bir şey vuku bulmaz. Nitekim bir hadis-i şerifte şöyle denir:

“Allah ne dilerse o olur. O’nun dilemediği ise, asla olmaz.” (Ebu Davud, Edeb 106.)

Allah ( c.c. ), meselenin her iki yanını, yani hem ilahi iradeye bakan hem de kulun iradesine bakan yönüyle birlikte dikkatlerimize arz ettiği bir ayetinde ise, şöyle buyurur:

“O (Kur’an şuur sahibi) alemler için (halis) bir öğütten başkası değildir. (Bilhassa o) içinizden müstakim olmayı isteyenler için bir öğüttür. (Ama şunu da bilmiş olun ki,) alemlerin rabbi olan Allah dilemedikçe siz bir şey dileyemezsiniz. (Sizin dilemenizle bir iş tamam olmaz.)” (Tekvir suresi, 81/27-29)

İnsan iradesinin ilahi irade karşısındaki konumunu anlama adına şu çok veciz ve enfes yorumunu nakletmek istiyoruz:

“Allah, bize ait emr-i itibari gibi bir şeyi, irade ve meşietine davetçi gibi kabul buyurmuş, ona önem vermiş, en büyük projeleri o plan üzerinde gerçekleştirmeyi va’detmiş ve gerçekleştirmiş .. ve bu itibari nesneyi günaha, sevaba bir vesile olarak yaratmış, onu ceza ve mükafata esas kılmış, hayır ve şerrin isnad edilmesine fail kabul etmiş..

Ve zatında hiçbir değer ifade etmeyen bu nisbi emre, ona terettüb eden neticeler itibarıyla, değerler üstü değer atfetmiş -ki eğer böyle olmasaydı, bütünüyle hayat durur, insan camidler derekesine düşer, teklif batıl olur ve her şey gider abese incirar ederdi- elbette ona, onun istek ve dileklerine fevkalade önem verecek.. onu dünya ve ukbanın imarına bir şart-ı adi, hatırı sayılır bir vesile ve dünyaları aydınlatacak bir elektrik mekanizmasının sihirli düğmesi haline getirerek, damlada derya, zerrede güneş, hiç ender hiç olan bir şeyde cihanları var etmek suretiyle kudretinin sırlı bir buudunu daha gösterecektir.” (Ruhumuzun Heykelini Dikerken, s.13 )

İlahi iradeinsan iradesikaderkader-irade ilişkisiözgür irade
Paylaş: 0 FacebookTwitterWhatsappTelegramThreadsBlueskyEmail
Hikmet.Net

Her Soru Cevaba Layıktır!

Önceki Yazı
Evrimin açıklayamadığı gerçekler (3. Yazı)
Sonraki Yazı
Kadere İman İnsan Hürriyetini Kısıtlar mı?

Benzer Yazılar

Şifa Niyetiyle Takılan Maden ve Doğal Taşların Dini Hükmü

Boy abdestinde iğne ucu kadar kuru yer kalmaması şartı mutlak mıdır?

Babalar kız çocuklarının altını değiştirebilir mi?

Bir kişiyi Umre’ye göndermek zekata sayılır mı?

Şeker ölçüm cihazı (kola yapıştırılan) gusül abdestine mani midir?

Kaza namazı kılarken herbiri için ezân okumak ve kamet getirmek gerekir mi?

Bu Hafta En Çok Okunanlar

  • Kur’ân ve Ramazan

  • Kur’an Okumada Asgarî Bir Ölçü Var mıdır?

  • Kredi kartına taksitle veya borçlanarak hacca gitmek doğru mudur? Yapılan böyle bir hac geçerli midir?

  • Kıran Haccı Nasıl Yapılır?

  • Kocası veya bir mahremiyle haccetme imkânı bulunmayan bir kadın ne yapmalıdır?

En Son Eklenenler

  • Şifa Niyetiyle Takılan Maden ve Doğal Taşların Dini Hükmü

  • Boy abdestinde iğne ucu kadar kuru yer kalmaması şartı mutlak mıdır?

  • Babalar kız çocuklarının altını değiştirebilir mi?

  • Bir kişiyi Umre’ye göndermek zekata sayılır mı?

  • Şeker ölçüm cihazı (kola yapıştırılan) gusül abdestine mani midir?

E-Bülten

Güncel Soru-Cevaplarımızdan haberdar olmak için Bültenimize Abone Olun!

Editörün Seçimi

Şifa Niyetiyle Takılan Maden ve Doğal Taşların Dini...

16 Temmuz 2025

Boy abdestinde iğne ucu kadar kuru yer kalmaması...

6 Temmuz 2025

Babalar kız çocuklarının altını değiştirebilir mi?

6 Temmuz 2025

Bir kişiyi Umre’ye göndermek zekata sayılır mı?

20 Mayıs 2025

Şeker ölçüm cihazı (kola yapıştırılan) gusül abdestine mani...

20 Mayıs 2025

Güncel Soru-Cevaplarımızdan haberdar olmak için Bültenimize Abone Olun!

hikmet_beyaz_logo
Soru Sor
Facebook Twitter Instagram Youtube Telegram

Linkler

    • Bizimle Çalışın
    • Bize Ulaşın
    • Amacımız
    • Yayın Politikası
    • Telif Hakları
    • Gizlilik Politikası

İşbirliğiyle...

Kategoriler

SORU-CEVAPLAR İBADET AKİDE VE İNANÇ KADIN VE AİLE NAMAZ HELAL-HARAMLAR ORUÇ AHLAK ZEKAT- FİTRE- SADAKA TİCARET VE FİNANS DUA UFKU TEMİZLİK HAC- UMRE KURBAN Gündem Yazıları ÇOCUK MUHTELİF AHİRET YİYECEK İÇECEKLER SİYER METAFİZİK KURAN-I KERİM

© Telif Hakkı 2024, Tüm Hakları Saklıdır  | hikmet.net

  • Hakkımızda
  • İrtibat
  • Gizlilik Politikası
Sitemizde, tercihlerinizi ve tekrar ziyaretlerinizi hatırlayarak size en uygun deneyimi sunmak ve sitemizin trafiği analiz etmek için çerezleri ve benzeri teknolojileri kullanıyoruz. Tamam'a veya sitemizde bulunan herhangi bir içeriğe tıklayarak bu ve benzer çerezlerin/teknolojilerin kullanımını kabul etmiş olursunuz.
Gizlilik PolitikasıTamam
Manage consent

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Her Zaman Etkin
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
ÇerezSüreAçıklama
cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytics
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Others
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
KAYDET & ONAYLA
Hikmet.Net
  • Ana Sayfa
  • Kategoriler
      • Akide ve İnanç
        • Ahiret
        • Cennet & Cehennem
        • Haşr
        • Kabir
        • Allah
        • Dinler
        • İnanç Çeşitleri
        • Hıristiyanlık
        • İslamiyet
        • Yahudilik
        • Kader
        • Kutsal Kitaplar
        • Melekler
        • Şefaat
        • Metafizik
        • Cinler
        • Ruh
        • Rüyalar
        • Şeytan
        • Peygamberler
      • Kadın ve Aile
        • Aile İçi İlişkiler
        • Akraba
        • Boşanma
        • Çocuk
        • Emzirme
        • Hayız
        • Kadın- Erkek İlişkileri
        • Karı- Koca Hakları
        • Lohusalık
        • Nikah
        • Nişanlılık
        • Tesettür
      • İbadet
        • Dua
        • Hac & Umre
        • Kurban
        • Namaz
        • Oruç
        • Temizlik
        • Zekat & Fitre & Sadaka
      • Helal & Haramlar
        • Giyim & Kuşam
        • Kumar & Şans Oyunları
        • Müzik
        • Yiyecek & İçecekler
      • Siyer
        • Efendimiz’in Ahlakı
        • Efendimiz’in Ailesi
        • Efendimiz’in Mucizileri
        • Efendimiz’in Savaşları
        • Efendimiz’in Sıfatları
      • Ticaret ve Finans
        • Alışveriş
        • Faiz ve Bankacılık
        • Güncel Meseleler
        • İşçi- İş Veren Münasebetleri
        • Ortaklık ve Sözleşmeler
      • Kur’an-ı Kerim
        • Kur’an Okuma ve Meal
        • Kur’an’ın Özellikleri
      • Ahlak
      • Gündem Yazıları
      • Hadis
      • İslam Tarihi
      • Sosyal İlimler
      • Tefsir
      • Tasavvuf
      • Şahıslar
      • Muhtelif
  • Akide ve İnanç
  • Ticaret ve Finans
  • Helal Gıda
  • Çocuk Eğitimi
  • Dua UfkuYeni
  • Blog